Osoba to płynny proces, nie stały i statyczny byt; płynąca
rzeka zmian, nie blok z solidnego materiału; stale
zmieniająca się konstelacja możliwości, a nie ustalona
ilość cech.
Carl Rogers
Ten cytat dobrze ilustruje sposób postrzegania człowieka w psychologii procesu. Mimo, że jest to
dość nowy nurt terapeutyczny (stworzony przez Arnold Mindella i współpracowników w latach
siedemdziesiątych XX wieku), wpisuje się on w długą tradycję filozofii taoistycznej, psychoterapii
humanistyczno-egzystencjalnej oraz myśli jungowskiej.
Terapia w nurcie psychologii procesu
Terapia procesowa jest terapią doświadczeniową, problem nie jest czymś do rozwiązania w myśl powiedzenia, że nie można rozwiązać problemu za pomocą świadomości, która go stworzyła. Każde
doświadczenie (konflikt relacyjny, trudność, symptom fizyczny, sen, odmienny stan świadomości) jest
zaproszeniem do poznania procesu toczącego się w tle. „Proces” to inaczej przepływ doświadczeń,
który zachodzi zarówno we wnętrzu człowieka, jak i w jego otoczeniu.
Podążanie za procesem, przynosi ulgę, ponieważ fizyczna i emocjonalna energia nie jest już dłużej
marnowana na stawianie oporu. Podstawowym założeniem jest zgoda na to, co wydarza się w danym
momencie, a nie przeciwstawianie się temu. Nie jest to równoznaczne z bierną akceptacją, ale
oznacza to, że kiedy pojawia się trudność stawiamy jej czoła i dowiadujemy się jakich zmian musimy
dokonać, aby sprostać wyzwaniu. W ten sposób rozwijamy umiejętność dostrajania się do zmian,
które przynosi życie i nie musimy być ofiarą swoich doświadczeń.
Jak to wygląda w praktyce?
W przypadku psychoterapii zorientowanej na proces nie proponuje się gotowych wzorców, klient nie dostaje recepty na rozwiązanie problemu, zamiast tego zachęcany jest do wejścia głębiej w odczuwanie zgłaszanej trudności. Ma to na celu odkrycie krajobrazu wewnętrznego rozumianego m.in. jako zbiór postaci wewnętrznych, które, skoro występuje trudność, są w jakimś konflikcie. Poznanie i zrozumienie tych postaci umożliwia nawiązanie dialogu między nimi i wypracowanie konsensusu, który umożliwia przezwyciężenie trudności. W tym sensie psychoterapia procesowa zalicza się do nurtu terapii stanów ego.
W praktyce pracuje się z doznaniami cielesnymi, ruchem, obrazem, a także, podobnie jak w Gestalcie, z ogrywaniem ról.
Jednym z podstawowych założeń psychologii procesu jest idea głębokiej demokracji, w myśl której
każda część całości powinna zostać uwzględniona, aby móc wypracować trwałą zmianę. Ta sama
zasada stosowana jest w pracy z grupami.
Zastosowania pracy z procesem:
- praca z relacjami,
- praca z grupami,
- uzależnienia,
- odmienne stany świadomości,
- praca z konfliktami,
- kryzysy,
- zaburzenia nastroju,
- lęki.
Jak długo trwa?
W większości przypadków terapia procesowa nie musi być długotrwała. Samo zajęcie się konfliktem
wewnętrznym relatywnie szybko przynosi ulgę i otwiera drogę do nowych rozwiązań. Częstotliwość
spotkań ustalana jest z klientem.
